Ideologia juche, a funkcjonowanie państwa północnokoreańskiego

Myśląc o funkcjonowaniu państwa, zazwyczaj nasza uwaga kieruje się ku praktycznej stronie sprawowania rządów przez establishment polityczny, czy społeczny.

Pierwszym skojarzeniem dotyczącym “funkcjonowania” państwa jako pewnego zbioru instytucji i struktur, składających się w hierarchiczną drabinę powiązań wszelakich wpływów, mechanizmów kontroli staje się więc koncepcja instrumentalności władzy, przejawów jej ingerencji w sfery publiczne, oraz kontroli nad stanem ekonomiczno-politycznym państwa. Nasze skojarzenie dotyczące funkcji i funkcjonowania państwa ogniskuje się więc na mechanizmie władzy, widocznych dla nas przejawach owej władzy oraz jej ściśle unormowanych obszarach.

Funkcjonowanie państwa jest jednak kwestią bardziej skomplikowaną, niż może na to pozornie wyglądać. Państwo, jako element abstrakcyjny, stworzony przez człowieka zespół struktur porządkujący świat, w którym żyjemy , nie składa się bowiem jedynie z elementów pragmatycznych i przyziemnych, to znaczy skupiających się jedynie na faktycznym sprawowaniu, utrzymywaniu i zdobywaniu władzy, a następnie na jej manifestowaniu i wykorzystywaniu poprzez kontrolę społeczeństwa, czy ingerencję w sfery ekonomiczne.

Państwo posiada bowiem pewien naddatek teoretyczny, swego rodzaju nadbudowę o charakterze kulturowo-doktrynalnym. Kształtuje ono swe zręby w oparciu o pewną ideę, może nią być demokracja, socjalizm, czy komunizm. Demokracji przyświecać może liberalizm i pluralizm wartości, socjalizmowi – wyniesienie obywateli ponad wszelkiego rodzaju niedostatki, zaś komunizm celować może w absolutną i bezwzględną równość ludzi.

W każdym wypadku, doktryna, czyli teoria, stanowi element wiodący dla funkcjonowania – praktyki. To z doktryny wypływają ogólne zasady działania instytucji, klasyfikuje ona pod względem moralnym podejmowane przez strukturę władzy działania, uznając je za właściwe bądź szkodliwe, pożądane bądź wrogie, kierując państwo ku założonemu celowi. Każde państwo obok sfery praktyki, posiada więc sferę teorii. Historycznie wskazać można grupy państw, które wypracowywały i udoskonalały własne instytucje i zwyczaje w ramach danej teorii, czy idei. Oczywiście, podlegały one wewnętrznym i zewnętrznym czynnikom, ulegając presji przemian historycznych, społecznych i politycznych. Niektóre z nich bazowały na ewolucji, inne za źródło zmian uznawały rewolucję. Na drodze rewolucji transformacji szukały ludy Francji w XIX wieku, koloniści brytyjscy na terenie Ameryki w podobnym czasie, jak również Rosjanie na początku XX wieku. Choć owe rewolucje można określić za częściowo udane pod względem trwałości niesionych przez nie instytucjonalnych przemian, jak również spornym pozostaje ich ocena na gruncie moralnym i etycznym, niemniej jednak stanowiły one momenty przełomowe. Wpłynęły bowiem niezaprzeczalnie na rozwój doktryn oraz sposób postrzegania człowieka-jednostki, jako katalizatora zmian, a także społeczeństwa- zbioru jednostek, czyli siły zdolnej do wprowadzenia owych zmian w życie. Państwem, które w niemal paradoksalny sposób łączy w sobie dziedzictwo historii feudalnej oraz zamęt rewolucji stanowi Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna. Można by wysunąć przypuszczenie, iż państwo zbudowane na zrębach komunizmu radzieckiego, czerpiące z zasobów finansowych i możliwości współpracy oferowanych przez wspólnotę państw komunistycznych Bloku Wschodniego, stanie się doskonałą kalką rozwiązań doktrynalnych i instytucjonalnych wypracowanych w ZSRR. Częściowo byłoby to słuszne rozważanie, jednak niewystarczające celem zrozumienia filarów doktrynalnych tworzących realia polityczno-instytucjonalne KRLD. Kluczem do ich zrozumienia staje się twórcze rozwinięcie myśli komunizmu o rysie stalinowskim, oficjalnie przypisywane pierwszemu przywódcy Korei Północnej – Kim Il Sungowi. Już w 1955 roku rozpoczęte zostały prace nad rodzimą ideologią juche, która w zamyśle przywódcy miała stanowić gwarancję autonomii i samowystarczalności ideologicznej terenów północy względem sojuszników ingerujących w ramy instytucjonalne, gospodarcze i polityczne państwa. Prace nad ideologią trwały aż do lat 80., gdy finalnie podczas VI Zjazdu Partii Pracy Korei została ona uznana za jedyną obowiązującą linię partii – a więc również doktrynę przewodnią dla państwa i jego struktur. Doktryna przyjęta za twórcze udoskonalenie i rozwinięcie dotychczasowej idei państwa opierała się na czterech zasadach. Stanowić miały one od tamtej pory fundamenty sfer ideologicznych, politycznych, ekonomicznych i instytucjonalnych KRLD.

Zasady ideologii juche były następujące:

1. samodzielność w ideologii – pierwsza z zasad, odnosząca się stricte do kwestii nadbudowy teoretycznej państwa, lecz wpływająca bezpośrednio na jego sposób funkcjonowania polityczno-instytucjonalnego. Zgodnie z jej treścią, pomagać miała w budowaniu samodzielności i niezależności społeczeństwa północnokoreańskiego, poprzez tworzenie więzi między obywatelami, a wodzem. Dodatkowo, owa zasada dbać ma o czystość rodzimej idei, poprzez negację zewnętrznych wpływów doktrynalnych i filozoficznych, sprzecznych z juche, tym samym gwarantując KRLD autonomiczność doktrynalną.
2. niezależność w polityce – zasada wzmacniająca przesłanie samodzielności w ideologii, jednak pod kątem bardziej praktycznym. Odwołuje się ona bowiem do zwalczania szerszych wpływów zewnętrznych, nieodwołujących się jedynie do sfery teoretycznej, lecz sięgających, ku realnym sferom działalności instytucjonalnej i politycznej państwa na arenie międzynarodowej. Utrata niezależności w polityce wewnętrznej i międzynarodowej skutkować może powrotem do statusu nie w pełni autonomicznego państwa-satelity, przed czym należy się bronić.
3. samowystarczalność ekonomiczna – odwołująca się do konieczności ubezpieczenia państwa i społeczeństwa od wpływu państw wrogich ideologicznie, lub zbyt dalece ingerujących w sferę ekonomiczną KRLD celem uniezależnienia się od świata zewnętrznego, niemalże na rzecz autarkii.
4. zdolność do samoobrony kraju – zgodnie z ostatnią zasadą siła militarna ma pozwolić na obronę ideowej spuścizny rewolucji oraz samego państwa przed atakami państw wrogich, a także ich agresją doktrynalną. W szczególności, jako ideę wymagającą zwalczenia przez KRLD wskazany został imperializm amerykański. Podkreślona została raz jeszcze autonomiczność i samodzielność Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej jako państwa.

Zasady ideologii juche zgodnie z oficjalnym przekazem KRLD stanowią samodzielną i autorską koncepcję rozwoju państwa, udoskonalającą dialektykę marksistowską oraz komunizm radziecki przy jednoczesnym dostosowaniu go do potrzeb własnego kraju i narodu. Cztery filary juche w sposób jawny i bezdyskusyjny odrzucają na poziomie teoretycznym zasady, wedle których ukształtowane zostały relacje międzynarodowe łączące państwa Bloku Wschodniego. Zaatakowana została więc jedność i równość obywateli państw komunistycznych, współpraca i “braterska przyjaźń” o charakterze gospodarczym i ekonomicznym praktykowana przez państwa związane ze Związkiem Radzieckim. Poprzez przyjęcie zasad ideologii juche jako wiodących dla funkcjonowania systemu instytucjonalnego, politycznego i ekonomicznego, Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna wysłała swym sojusznikom jasny sygnał – od tej pory kierowała nią własna idea, wypracowała swą wyjątkową teorię funkcjonowania państwa.

Źródła:

Kim Jong Il, Filozofia Dżucze – samoistna filozofia rewolucji,
http://www.krld.pl/krld/biblio/kimdzongil/dzuczesamoistna.pdf, (02.03.2023).

Idea Juche, http://www.krld.pl/krld/juche, (02.03.2023)

Dziak Waldemar J., Korea Północna U źródeł rodzinnej sukcesji władzy, Warszawa:
Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk Collegium Civitas 2009.