Japonia i Korea Południowa. Prym bezpieczeństwa nad biznesem

Japonia i Korea Południowa. Prym bezpieczeństwa nad biznesem

W ostatnich miesiącach relacje Japonii oraz Korei Południowej pogarszały się przy każdej możliwej okazji. Rok 2019 stoi pod znakiem odnajdywania coraz to nowych punktów zaczepnych. Począwszy od sporu o dostęp do łowisk, przez rozwiązanie utworzonego w 2015 r. funduszu na rzecz tzw. kobiet pocieszycielek, po wyrok koreańskiego sądu w sprawie przymusowej pracy w czasach okupacji, na konfiskacie majątku japońskich firm kończąc. Wydarzenia te kończą pierwszą część sporu. Długoterminowe implikacje, wykraczające poza kwestie narracji oraz wywierania nacisku, pojawiły się dopiero w odpowiedzi na ostatnie z tych wydarzeń, co doprowadziło do dalszej eskalacji.

„Wojna handlowa” jako pierwszy przejaw zmian instytucjonalnych

2 sierpnia br. japoński parlament przegłosował częściową zmianę ustawy dotyczącej kontroli eksportu. Zgodnie z oficjalnym stanowiskiem rządu japońskiego, posunięcie to nie było odpowiedzią na niekorzystny wyrok koreańskiego sądu, tylko wynikiem licznych naruszeń przy handlu strategicznymi materiałami (między początkiem 2015 r. i końcem marca 2019 r. doszło do 156 tego typu incydentów). Obniżenie statusu Korei Południowej z grupy “A” do “B” zmusza importerów dóbr do spełnienia bardziej surowych norm, nie zakazuje jednak eksportu. Pozostaje kwestią dyskusyjną w jakim stopniu motywacją był brak procedur umożliwiających Japonii dalszą kontrolę towarów. Zbieżność czasowa podważa jednak wiarygodność tego, wystosowanego przez rząd, uzasadnienia.

W odpowiedzi rząd w Seulu postąpił podobnie, usuwając Japonię ze swojej listy preferencyjnych partnerów handlowych. Dla obu państw posunięcia te dalece wykraczają poza zwyczajowe zatargi. Przeważnie działania przedstawicieli Republiki Korei ograniczały się do zwracania uwagi na kwestie zaszłości historycznych, niejasnościach kolejnych przeprosin, czy wizyt koreańskich posłów na wyspach Liancourt.

Wzajemne obniżenie statusu partnera handlowego doprowadziło jednak do konsekwencji poważniejszych niż chwilowe zawirowania w łańcuchu produkcyjnym niektórych firm, czy wymuszonych zmian niektórych procedur. Bojkoty konsumenckie prowadzone przez Koreańczyków z Południa również nie są największym z problemów, nawet jeśli odciskają się one poważnie na wynikach finansowych lokalnych oddziałów japońskich marek. Porównując, wyniki sprzedaży Toyoty spadły o 59 proc., Hondy – 81 proc., a obrót japońskim piwem zmalał o 97 proc. Najważniejszą – z perspektywy bezpieczeństwa obu państw – decyzją było wycofanie się z umowy o wymianie informacji wywiadowczych (GSOMIA).

Spór handlowy a kwestie bezpieczeństwa

Rząd Moon Jae-ina zdecydował się na zerwanie umowy o wymianie informacji wywiadowczych, wskazując przy tym na trwającą między państwami „wojnę handlową” jako jedną z przyczyn decyzji. Zgodnie z ustalonymi wcześniej procedurami, porozumienie przestanie obowiązywać pod koniec listopada. GSOMIA była porozumieniem ułatwiającym wymianę informacji niejawnych między państwami. Jednym z powodów stworzenia umowy była potrzeba wykreowania instytucji prawnej, regulującej wymianę danych bez potrzeby formalnych spotkań. Umowa ustanawia również standardy dotyczące przechowywania informacji, ich dostępności, procedur rozwiązywania kwestii spornych oraz ujednolica prawne rozróżnienie poszczególnych poziomów jawności dokumentów.

W Białej Księdze Obronności Japonii, opublikowanej niedługo po ogłoszeniu decyzji Moona, obniżono pozycję Republiki Korei. W sekcji poświęconej współpracy w sprawach bezpieczeństwa, wspominano ją dotychczas w drugim (efektywnie trzecim, gdyż Stany Zjednoczone znajdują się we wcześniejszym rozdziale), obecne zaś w czwartym (piątym) podrozdziale. Przed Koreą Południową odnotowano dwie inne pozycje: jedną przeznaczoną Indiom i Sri Lance oraz drugą – dedykowaną dla państw zrzeszonych w ASEAN. Ówczesny minister obrony narodowej potwierdził tę interpretację.

Konfrontacja z rzeczywistością

Zakończenie umowy o wymianie informacji wywiadowczych ma wpływ nie tylko na szybkość reakcji i czytelność interpretacji wydarzeń zagrażających bezpieczeństwu narodowemu obu państw. Jest również kolejnym krokiem w tył we wzajemnych relacjach, tym razem mogącym wpłynąć również na współpracę ze Stanami Zjednoczonymi. Decyzja o nieprzedłużeniu GSOMIA nie odbija się bezpośrednio na USA, po raz kolejny uwidacznia jednak postulowany przez Victora D. Cha model quasi-sojuszu. W opublikowanym w 2000 r. artykule przedstawił on zależność między wiarą we wspólnego sojusznika a relacjami bilateralnymi. Z tej perspektywy większe zaangażowanie Stanów Zjednoczonych w rejonie będzie owocować dalszą eskalacją napięć między Japonią i Koreą Południową.

Można więc odebrać zarówno “wojnę handlową” między tymi państwami, jak i coraz większą trudność we współpracy, jako ostrzeżenie dla Waszyngtonu. Z drugiej strony gotowość Japonii do podzielenia się informacjami dotyczącymi ostatnich testów balistycznych Korei Północnej w ramach trwającej nadal umowy wskazuje na wolę współpracy rządu Abe Shinzo. Warunkiem motywującym wydaje się być, zgodnie z postulowanym przez Victora D. Cha modelem, wysokie postrzeganie niebezpieczeństwa. Dla Japonii i Republiki Korei najwidoczniej tę rolę pełnią kolejne osiągnięcia programu rakietowego KRLD. Niestety tego typu współpraca nie naprawi zmian prawnych, czy coraz bardziej wrogiego dla firm środowiska.

Źródła:

Cha, V. (2000). Abandonment, Entrapment, and Neoclassical Realism in Asia: The United States, Japan, and Korea. International Studies Quarterly, 44(2), 261-291.

Ministry of Defense of Japan. (2018). Defense of Japan 2018. Dostępne na: https://www.mod.go.jp/e/publ/w_paper/pdf/2018/DOJ2018_3-2-1_web.pdf

Ministry of Defense of Japan. (2019). Defense of Japan 2019. Dostępne na:

https://www.mod.go.jp/e/publ/w_paper/pdf/2019/DOJ2019_3-3-1.pdf
https://www.meti.go.jp/english/press/2019/0802_001.html
https://www.csis.org/analysis/resolved-japan-has-more-gain-lose-its-export-controls-south-korea
https://www.piie.com/blogs/north-korea-witness-transformation/agreement-between-government-republic-korea-and-government
https://www.japantimes.co.jp/news/2019/10/04/national/tokyo-ready-share-info-north-korea-missile-seoul-despite-row-amid-u-s-call-cooperation/
https://www.japantimes.co.jp/news/2019/09/27/national/defense-report-south-korea-downgrade/
https://www.theguardian.com/world/2019/sep/04/south-korea-boycott-japanese-goods-beer-car-sales

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.

Skip to content