Mechanizm transferu władzy w Koreańskiej Republice Ludowo-Demokratyczej

W ostatnim czasie wśród badaczy politycznych zajmujących się Koreańską Republiką Ludowo Demokratyczną, a także szerszym ogółem osób zainteresowanych owym państwem ponownie podjęty został dyskurs dotyczący kwestii przywództwa i mechanizmu przekazywania pozycji lidera na terenach północy Półwyspu. Owa dyskusja rozpoczęta została po serii wystąpień i wizyt publicznych Kim Jong Una, podczas których towarzyszyła mu córka. Kim Ju Ae, bo tak zgodnie z doniesieniami ma nazywać się córka obecnego przywódcy, nadal pozostaje postacią bardzo tajemniczą. Jest jedynym dzieckiem Kima, które znane jest światu z imienia i którego wygląd został upubliczniony. Z tego względu wiele głosów z kręgów analitycznych wskazuje, że owe publiczne wystąpienia wprowadzające córkę lidera w sferę społeczno-polityczną regionu sygnalizować mogą próby przygotowania gruntu, ku przyszłej tranzycji władzy właśnie na Kim Ju Ae. W podobny sposób tworzono bowiem przychylny nastrój społeczny wokół wcześniejszych następców. Kim Jong Il lansowany był na przyszłego przywódcę KRLD jeszcze za życia swego poprzednika-ojca, Kim Il Sunga. Również obecny przywódca, jako syn Kim Jong Ila przedstawiony został establishmentowi politycznemu, wojskowemu oraz samemu społeczeństwu, jako postać namaszczona przez przywódcę i predestynowana do objęcia władzy w przyszłości.

Ugruntowywanie pozycji następcy jeszcze za życia jego poprzednika jest kompleksowym zabiegiem, który przebiega w zasadzie dwutorowo. Z jednej strony postaci następcy zostają wyznaczone istotne stanowiska w ramach struktur państwowych i partyjnych, celem osadzenia go w strukturach władzy oraz podkreślenia rangi i prestiżu, które wiążą się z funkcjonowaniem danej jednostki na wyższych szczeblach hierarchii politycznej. Drugą kwestią istotną dla pomyślnej i płynnej wymiany osoby przywódcy staje się jego ideologiczna mitologizacja. Kult jednostki, którym obdarzony został przywódca rozciąga się na cały jego ród, jednakże po wyznaczeniu następcy, machina ideologiczno-propagandowa wzmaga swe wysiłki i koncentruje działania na odpowiednim przestawieniu dziedzica, zarówno w kontekście jego pochodzenia, jak i własnych zdolności i cech charakteru. Oczywiście, można zgodnie z prawdą stwierdzić, iż kreowanie publicznego wizerunku przywódców, władców dziedzicznych pochodzenia arystokratycznego czy nawet polityków w obecnym świecie nie jest niczym wyjątkowym, stanowi część budowania marki politycznej, czy sposób na dbanie o przychylność opinii publicznej. Mimo to, owe zabiegi zazwyczaj są dość łagodne i powierzchowne, skupiają się raczej na prezentowaniu danej jednostki, czy rodu w korzystnym świetle – tak, by posiadane przez nie zasoby zaufania publicznego utrzymywały się na wysokim poziomie, lub wzrastały.

Kreacja postaci lidera północnokoreańskiego jest jednak działaniem o wiele bardziej inwazyjnym, a wręcz agresywnym, w swym rozmachu i głębi zmian. Nowy przywódca staje się wręcz nową personą, której biografia zostaje poddana wielopoziomowym i rozgałęzionym modyfikacjom, przez co oficjalna biografia następcy nierzadko minimalnie pokrywa się z faktami i życiorysem, na kanwie którego została zbudowana. Oprócz niejasności pod względem etycznym, tego typu zabiegi sprawiają ogromne trudności podczas prób rekonstruowania rzeczywistego przebiegu życia i kariery politycznej przedstawicieli rodu Kim. Swego czasu, anegdotą dosyć znaną osobom zainteresowanym kwestiamii północnokoreańskimi była podkreślana przez Waldemara Dziaka kwestia braku bezsprzecznie potwierdzonego faktu z życiorysu Kim Il Sunga, z wyjątkiem miejsca jego narodzin – wioski Mangyongdae. Poprzez ten przykład uwypuklić można skomplikowanie oraz wysiłki wkładane w tworzenie postaci wzorowego przywódcy, o nieposzlakowanej opinii wśród społeczeństwa, ale także wybitnego dzięki własnym przymiotom intelektualnym oraz sile charakteru. O ile bardzo wczesne przedstawienie Kim Ju Ae społeczności lokalnej, jak również międzynarodowej mogłoby wpisywać się w tradycję namaszczania następcy za życia poprzednika, o tyle pozostałe aspekty tradycji przekazywania władzy w KRLD mogą służyć za podstawy do obalenia tego typu przypuszczeń.

Ideologia KRLD bowiem, mimo iż w swej tradycji doktrynalnej kultem objęła postaci kobiece w rodzinie Kim, swymi źródłami sięga ku ideologii konfucjańskiej. Kobiety takie jak Kang Ban Sok czy Kim Jong Suk wyniesione zostały na piedestał, jednak raczej w kontekście ich wkładu w życie kolejnych liderów. Pierwsza z przywołanych była matką Kim Il Sunga, druga – pierwszą żoną i matką następcy. Ich postaciom przydano chwalebnych cech osobowości oraz podkreślono wkład w rewolucyjną walkę, jednak faktyczny stopień ich zaangażowania w realia polityczne oraz system ruchu oporu pozostaje niejasny. Do końca nieznana pozostaje także siła wpływu wywierana na politykę wewnętrzną i międzynarodową przez siostrę Kim Jong Una – Kim Yo Jong. Mimo iż jest postacią znaną za granicą państwa północnokoreańskiego trudno obiektywnie stwierdzić, czy posiada ona zasób osobistej władzy, czy też stanowi jedynie figurantkę reżimu.

Ze względu na konfucjańskie wpływy zauważalne w systemie polityczno-społecznym Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej oraz budowanie koncepcji przywódcy w oparciu o zręby stalinowskiego komunizmu, postać lidera tradycyjnie przypadała męskim potomkom rodu Kim. Odejście od patriarchalnego mechanizmu transferu władzy mogłoby skutkować osłabieniem doktryny północnokoreańskiej, a w dalszej perspektywie zagrozić nawet wypracowanemu w ciągu dziesięcioleci systemowi społecznemu.
Dodatkowo, zgodnie z niepotwierdzonymi źródłami, Kim Jong Un miał doczekać się męskiego potomka. W takiej sytuacji próba reformy systemu rządów oraz podniesienie ideologicznej roli kobiety w ramach tradycyjnej kultury władzy w KRLD wydaje się być posunięciem zbyt ryzykownym względem stabilności reżimu dynastii Kim.

Bibliografia:

1. Biuletyn Ambasady Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej w Polsce pod tytułem „Bohaterska Kim Jong Suk żyje w pamięci narodu”.

2. Dziak Waldemar J., Kim Ir Sen. Dzieło i polityczne wizje, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN, 2000.

3. 10-latka następczynią Kim Dzong Una? „Za wcześnie, by przesądzać” , https://www.rp.pl/polityka/art38026991-10-latka-nastepczynia-kim-dzong-una-za-wczesnie-by-przesadzac, (16.03.2023).

4. Kim Jong Un’s daughter appears at sports event, https://www.reuters.com/world/asia-pacific/north-korean-leader-kims-daughter-appears-sports-event-state-media-2023-02-18/, (16.03.2023).