Służba kontrterrorystyczna Policji – w poszukiwaniu sprawności działania
W przeciągu ostatniego miesiąca doszło do niecodziennego wydarzenia, polski Sejm jednogłośnie uchwalił nowe rozwiązanie ustawowe. Przedstawiciele wszystkich opcji politycznych głosowali za przyjęciem rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw [1]. Co takiego zjednoczyło zagorzałych przeciwników politycznych? Potrzeba przygotowania Polski do reagowania na zagrożenie. Takie, które się zbliża, jest już widoczne, a jednocześnie jeszcze do nas nie dotarło w wymiarze dotykającym naszych sąsiadów. Zagrożeniem tym jest terroryzm z wszystkimi jego obliczami.
Najbardziej dotkliwym przejawem tego zjawiska jego ucieleśnieniem i istotą, są zamachy, które pociągają za sobą ofiary w ludziach. Różnorodność metod działania sprawców przestępstw
o charakterze terrorystycznym stawia przed służbami policyjnymi bardzo wysokie wymagania w zakresie reakcji. Analiza zamachów terrorystycznych z ostatnich lat pozwala wyróżnić dwa rodzaje sprawców, rozróżniając je pod kątem posiadanych „zdolności bojowych”. Z jednej strony wskazać należy na bojowników, którzy przeszli szkolenie w zakresie prowadzenia działań bojowych, niejednokrotnie posiadających również doświadczenie w tym zakresie. Ich działanie można przyrównać do działania jednostek specjalnych, realizowane włącznie
z zaawansowanym procesem planistycznym uwzgledniającym konfrontację z interweniującymi funkcjonariuszami. Przykładem takich działań jest seria sekwencyjnych zamachów, do których doszło w Paryżu w 2015 roku a zakończonych masakrą w klubie Bataclan [2]. Działania bojowe zmierzające do neutralizacji sprawców trwały ponad godzinę i prowadzone były przez funkcjonariuszy jednostki interwencyjnej BRI wspartych w końcowej fazie działań policjantami jednostki kontrterrorystycznej RAID. Z drugiej strony idea open source jihad [3], oraz trudności w dostępie do broni palnej doprowadziły do takich zdarzeń jak zamach z 3 czerwca 2017 roku, kiedy to w Londynie sprawcy najpierw samochodem dostawczym taranowali ludzi na moście London Bridge a następnie przy użyciu noży zaatakowali przechodniów w pobliżu targu Borough Market [4]. Zginęli oni w wyniku działania uzbrojonych policjantów znajdujących się w tamtym rejonie. „Zdolności bojowe” takich sprawców dalece odbiegają od tych z klubu Bataclan i w ich przypadku istnieje duże prawdopodobieństwo skuteczności działania uzbrojonych i gotowych do użycia broni interweniujących funkcjonariuszy. Bez względu jednak na to do której grupy zakwalifikowani zostaną sprawcy wskazać należy na kilka niezbędnych przesłanek skuteczności interwencji wobec sprawców zamachu terrorystycznego:
- Reakcja musi mieć charakter natychmiastowy;
- Interweniujący w pierwszej fazie funkcjonariusze muszą być uzbrojeni i muszą posiadać zdolność nawiązania walki ze sprawcami;
- W przypadku nieskuteczności pierwszej rekcji do działań muszą wejść funkcjonariusze jednostki kontrterrorystycznej wyspecjalizowanej w prowadzeniu działań bojowych w takich sytuacjach;
- W przypadku nieskuteczności działań pojedynczej jednostki specjalnej niezbędne jest istnienie systemu umożliwiającego wprowadzenie do działań sił kilku jednostek.
Spełnienie powyższych założeń możliwe jest jedynie dzięki istnieniu jednostek wyspecjalizowanych w reagowaniu na zdarzenia o charakterze terrorystycznym tworzących całość w postaci jednolitego systemu. Obowiązek posiadania takiego systemu w Polsce wynika z ustawowego zadania Policji, którym jest prowadzenie działań kontrterrorystycznych
w rozumieniu ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych (Dz. U. poz. 904 i 1948) [5]. Aby rozwiązaniu takiemu można było nadać miano sprawnego i skutecznego zasadnym wydaje się przyjęcie poniższych założeń:
- podmioty podejmujące działania w związku ze zdarzeniem o charakterze terrorystycznym powinny realizować je w ramach jednego systemu kierowania lub dowodzenia,
- organizacja kierowania i dowodzenia działaniami powinna wynikać z prawa powszechnie obowiązującego,
- określone obszary odpowiedzialności przypisane winny być jednoznacznie wskazanym podmiotom,
- zadania powinny być realizowane w ramach niewymagających interpretacji ustawowych uprawnień uczestników działań [6].
Historia polskich policyjnych jednostek odpowiedzialnych za reagowanie na zdarzenia o charakterze terrorystycznym liczy już kilkadziesiąt lat. Przechodziły one wiele różnych zmian organizacyjnych, jednak do niedawna funkcjonowały jako wiele niezwiązanych ze sobą organizacyjnie niezależnych podmiotów. Od 2014 roku rozpoczął się proces konsolidacji pododdziałów antyterrorystycznych Policji. Wprowadzone zostały nowe przepisy rangi zarządzeń Komendanta Głównego Policji, regulujące funkcjonowanie tych podmiotów [7].
W rozwiązaniu tym wskazano na odmienność działań prowadzonych przez te jednostki określając jednocześnie czym są działania bojowe w Policji. Kolejnym krokiem w stronę stworzenia systemu jednostek antyterrorystycznych było powołanie Centralnego Odwodu Antyterrorystycznego Policji w skład, którego weszły wszystkie Samodzielne Pododdziały Antyterrorystyczne Policji oraz Biuro Operacji Antyterrorystycznych Komendy Głównej Policji [8].
Dzięki temu rozwiązaniu Policja jest w stanie w przypadku potrzeby prowadzenia działań bojowych przez więcej niż jeden pododdział antyterrorystyczny zarządzać siłami i środkami tych jednostek w skali kraju a nie pojedynczego garnizonu. Na potrzeby sprawnego prowadzenia działań kontrterrorystycznych w Policji między innymi realizowany jest kurs specjalistyczny dla dowódców podoperacji antyterrorystycznych prowadzonych w ramach operacji policyjnych. Prowadzone są również zunifikowane szkolenia na poziomie taktycznym. Weryfikacja powyższych rozwiązań dokonana na przestrzeni ostatnich lat potwierdziła ich wagę dla systemu bezpieczeństwa państwa w obszarze gotowości do reagowania na zdarzenia
o charakterze terrorystycznym. W związku z powyższym podjęta została decyzja
o usankcjonowaniu przedmiotowych rozwiązań na poziomie ustawowym.
Dzięki temu 9 listopada 2018 r Sejm RP przyjął jednogłośnie nowelizację ustawy o Policji, która przewiduje utworzenie służby kontrterrorystycznej odpowiedzialnej za prowadzenie działań kontrterrorystycznych oraz wspieranie działań jednostek organizacyjnych Policji w warunkach szczególnego zagrożenia lub wymagających użycia specjalistycznych sił i środków oraz specjalistycznej taktyki działania. Nowo powołana służba składać będzie się z centralnego pododdziału kontrterrorystycznego Policji – Biura Operacji Antyterrorystycznych, zwanego „BOA”, oraz samodzielnych pododdziałów kontrterrorystycznych Policji. Należy przy tym wskazać, że w celu ujednolicenia systemu funkcjonowania oraz organizacji samodzielnych pododdziałów kontrterrorystycznych Policji projekt przewiduje przypisanie BOA kompetencji
w zakresie koordynowania, przygotowania i realizacji działań kontrterrorystycznych w Policji.
Jednocześnie przewidziane jest wprowadzenie rozwiązania, zgodnie z którym, w celu zapewnienia skuteczności reagowania na zdarzenia o charakterze terrorystycznym, działania kontrterrorystyczne realizowane będą przez BOA oraz samodzielne pododdziały kontrterrorystyczne Policji z pierwszeństwem przed innymi działaniami [10]. Regulacje zawarte w przedmiotowej nowelizacji kończą ostatecznie okres „rozdrobnienia” odpowiedzialności za funkcjonowanie w polskiej Policji jednostek przeznaczonych do prowadzenia działań kontrterrorystycznych oraz dostosowują organizację tej formacji do dyspozycji ustawy
o działaniach antyterrorystycznych [11]. Czy ta zmiana od dawna oczekiwana przez policjantów pododdziałów antyterrorystycznych Policji przyniesie wymierne efekty w obszarze sprawności
i skuteczności działań, odpowie jednak dopiero przyszłość.
- https://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=2828 (dostęp 26.11.2018r.)
- Olechnowicz M., Ataki terrorystyczne we Francji i Belgii w latach 2015-2016, [w:] Zubrzycki W., Jałoszyński K., Babiński A. (red.), Polska Ustawa Antyterrorystyczna – odpowiedź na zagrożenia współczesnym terroryzmem, WSPol Szczytno 2016, s.55-64
- https://www.cambridge.org/core/elements/opesourcejihad/F91B0666840D080E2D372681919E091A/core-reader (dostęp 26.11.2018r.)
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamach_w_Londynie_(czerwiec_2017) (dostęp 26.11.2018r.)
- Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U. z 1990 r., nr 30 poz. 179 z późniejszymi zmianami),
- Stępiński M., Wpływ ustawy o działaniach antyterrorystycznych na organizację działań na miejscu zdarzenia o charakterze terrorystycznym, [w:] Bezpieczeństwo i zarządzanie kryzysowe. Zarządzanie bezpieczeństwem, Wilk-Woś Z., Stępiński M. (red.), Przedsiębiorczość i Zarządzanie, tom XVIII, zeszyt 5, część I, SAN Łódź 2017, ISSN 2543-8190, www.piz.san.edu.pl , s. 74-75,
- Zarządzenie Nr 19 Komendanta Głównego Policji z dnia 14 lipca 2015 r. w sprawie metod i form działania pododdziałów antyterrorystycznych Policji oraz komórek minersko-pirotechnicznych Policji, (Dz.Urz. KGP z 2015 r. poz 52)
- Stępiński M., Koncepcja Centralnego Odwodu Antyterrorystycznego Komendanta Głównego Policji jako wkład Policji w realizację Planu zadań „Narodowego Programu Antyterrorystycznego na lata 2015-2019”, [w:] Jałoszyński K., Zubrzycki W., Babiński A. (red.) Policyjne siły specjalne w Polsce, WSPol Szczytno 2015.s.141-143,
- https://bip.mswia.gov.pl/bip/projekty-aktow-prawnyc/2018/25290,Projekt-ustawy-o-zmianie-ustawy-o-Policji.html (dostęp 26.11.2018r.)
- Ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych (Dz.U. z 2016 r., poz. 904)
Dodaj komentarz